Przejdź do treści

Utworzenie parafii

Za wyodrębnieniem Nowej Wsi Królewskiej z parafii św. Krzyża w Opolu wypowiadał się szczególnie ówczesny proboszcz parafii św. Krzyża radca duchowny ks. Kaspar Wrzodek. Motywem wyodrębnienia była z pewnością odległość Nowej Wsi Królewskiej od kościoła parafialnego wynosząca od 3 do 5 km. Bezpośrednią przyczyną zarówno powstania parafii jak i budowy kościoła była fundacja sióstr Marii Schwierz (ur. 25.03.1851 r., zm. 10.02.1910 r.) i Franciszki Schwierz (ur. 28.09.1855 r., zm. 19.03.1934 r.). Obie siostry złożyły w kancelarii parafii św. Krzyża w Opolu dnia 10.03.1898 r. oświadczenie w języku niemieckim i polskim. Ze względu na ważność jak i charakterystyczny styl tekstu przytoczę go w całości:

„Obowiązujemy się, że skoro budowa kościoła w Królewskiej Nowej Wsi jako też ustanowienie Duchownego na miejscu zapewnione będzie do utrzymania tegoż duchownego, 30 000 w słowach trzydzieści tysięcy marek darować jesteśmy gotowe, i obowiązujemy się iż nadal do uzupełnienia tego funduszu na utrzymanie duchownego dalsze większe ofiary podarować według naszej możności. Zarazem wymieniamy sobie, że przy wręczeniu tego kapitału nam wolno będzie pewne roczne nabożeństwa zarządzać.” Podpisali: Maria Schwierz, Franciszka Schwierz, Kurator Józef Kubis, Duchowny Franz Milczek.

Dnia 27 grudnia 1898 roku stawiły się u ówczesnego proboszcza parafii św. Krzyża ks. Wrzodka ponownie siostry Maria i Franciszka Schwierz, przekazując mu książeczkę oszczędnościową wystawioną przez Miejską Kasę Oszczędnościową w Opolu z wkładem 30 000 marek – a była to wówczas kwota ogromna – z prośbą o przekazanie jej księdzu Arcybiskupowi we Wrocławiu. Ks. Radca Wrzodek spisał z tej okazji protokół, w którym fundatorki postawiły następujące warunki:

1/ Odziedziczone pieniądze po zmarłym tragicznie podczas kąpieli 25.08.1895 r. (utonął w Odrze podczas mycia koni w rzece przyp. wł.) pobożnym bracie Franciszku – w porozumieniu z ich ojcem Janem Schwierzem – mają służyć pobożnym, kościelnym celom.

2/ Pieniądze przeznacza się na utrzymanie duchownego w Nowej Wsi Królewskiej oraz kościoła czy to samodzielnego kościoła parafialnego czy to pewnego rodzaju zakładu klasztornego mającego duchownego. Odsetki tej kwoty po potrąceniu kosztów należy do czasu zatrudnienia duchownego doliczać do kapitału.

3/ Kapitał przekazuje się arcybiskupowi wrocławskiemu do zarządu. Kuria Arcybiskupia może kapitał ten w inny sposób zabezpieczyć.

4/ W przypadku nie rozpoczęcia budowy kościoła do 1910 roku względnie innego kościelnego obiektu z duszpasterzem, kapitał należy zwrócić fundatorkom, które przeznaczą go na inny cel. Odsetki za ten okres stoją do dyspozycji Księcia Arcybiskupa.

5/ Po powstaniu placówki duszpasterskiej fundatorki rezerwują sobie Mszę św. fundacyjną co roku 28 lipca za śp. brata, rodziców oraz krewnych. Ponadto rezerwują dla siebie i ojca miejsca siedzące w takim miejscu kościoła, skąd byłby widoczny ołtarz główny i ambona.

Warunki postawione przez siostry Schwierz okazały się opatrznościowe. W przypadku niezrealizowania zamierzeń i odwlekania budowy, rozpoczynająca się w 1914 roku wojna spowodowałaby utratę kapitału. Wymienione warunki stały się przyczyną, że w bardzo krótkim czasie została ustanowiona parafia i rozpoczęto budowę kościoła. Obie siostry Schwierz dotrzymały słowa i oprócz 30 000 marek przekazały dom mieszkalny na klasztor dla Sióstr Służebniczek Najśw. Marii Panny, a po wybudowaniu kościoła przekazały jako piękny dar główny ołtarz dla kościoła parafialnego. Jeszcze jeden szczegół przyczynił się do przyśpieszenia budowy kościoła w Nowej Wsi Królewskiej. Ks. Wrzodek starał się o budowę nowego kościoła na południowym terenie miasta. Wyznaczono już nawet parcelę pod budowę na ówczesnym Friedrichsplatz (pl. Daszyńskiego). Do tego kościoła miała zostać też włączona Nowa Wieś Królewska. Zakupu parceli budowlanej jednak nie sfinalizowano, bowiem właściciel o nazwisku Baydel, który był również radcą miasta żądał za tę nieruchomość za dużą kwotę, a mianowicie 15 marek za 1 metr kwadratowy podczas, gdy parafia św. Krzyża była gotowa zapłacić 10 marek za 1 metr kwadratowy. Okoliczności te sprzyjały zamierzeniom gminy Nowa Wieś Królewska, by utworzyć własną parafię. Zamierzenia te poparł ksiądz radca Wrzodek, który rozpoczął przygotowania do budowy kościoła. W tym celu zatrudnił architekta Ludwiga Schneidera z Gliwic, który miał przygotować stosowne projekty. Do założenia parafii doszło 20 czerwca 1901 roku. W tym dniu Jego Eminencja ks. Kardynał Jerzy Kopp wydał dekret erekcyjny parafii, którego tekst brzmi następująco: „Jerzy Kopp z Bożej łaski i z łaski Stolicy Apostolskiej kardynał – prezbiter Świętego Rzymskiego Kościoła i Książe – biskup Wrocławia, bezpośrednio podlegający Stolicy Apostolskiej, świętej teologii doktor. Biorąc pod uwagę z jednej strony zbyt wielką liczbę dusz parafii Opole a z drugiej strony to, że Nowa Wieś Królewska, oddalona jest od Opola o 4 km, posiada 4 000 mieszkańców katolickich i że dzięki nowym zakładom pracy wzrośnie liczba mieszkańców, eryguję, po wysłuchaniu zainteresowanych stron, parafię Nowa Wieś Królewska, z następującymi bliższymi postanowieniami:

1/ Nowa parafia obejmuje, z wyjątkiem katolickich mieszkańców wyspy Bolko pozostających w dotychczasowej parafii, polityczną gminę Nowa Wieś Królewska, której mieszkańcy tworzą nową gminę parafialną i są wyłączeni z parafii Opole bez prawa wnoszenia pretensji do udziału w majątku, szczególnie do udziału w kapitale zbożowo – rozliczeniowym.

2/ Kościół, do którego budowy w Nowej Wsi Królewskiej, kosztem ogólnym 196 000 marek, gmina się zobowiązała, będzie kościołem parafialnym, któremu już obecnie wszelkich praw i przywilejów kościoła parafialnego udzielam.

3/ Na utrzymanie proboszcza składa się bezpłatne mieszkanie, roczny dochód w wysokości 1 500 marek, słownie: jeden tysiąc pięćset marek, dodatek ustawowy na starość z odsetek kapitału wyposażeniowego 32.000 marek i ze składek parafii.

4/ Siedzibą proboszcza jest Nowa Wieś Królewska.

5/ Z braku patronatu Książe – biskup ma prawo obsadzania parafii.

6/ Nowa parafia należy do archiprezbiteratu Opole.

Powyższa erekcja parafii wchodzi w życie z dniem ogłoszenia aktu erekcyjnego. Potwierdzam własnoręcznym podpisem i pieczęcią. Wrocław 20.06.1901 roku. Książe – biskup J. Kard. Kopp. Arcybiskupi akt erekcyjny został 13 lipca 1901 roku zatwierdzony przez władze państwowe – Königliche Regierung, Abteilung für Kirchen – und Schulwesen”.

Dekretem Arcybiskupiego Wikariatu Generalnego z dnia 22.10.1901 roku wikary Oswald Sonnek, dotąd zatrudniony przy kościele św. Jadwigi w Berlinie, mianowany został administratorem nowej parafii. Po porozumieniu się w Opolu nowego administratora z ks. dziekanem Myśliwcem ustalono, że w dniu 13.11.1901 roku ks. Sonnek przejmie nowo erygowaną parafię. Równocześnie z administracją parafii przejmie także przewodnictwo nad wybraną w październiku 1901 roku Radą Parafialną. Rada ta, na pierwszym swym posiedzeniu uchwaliła, aby przyjąć swego pierwszego proboszcza w sposób bardzo uroczysty: ustawić 4 bramy powitalne, przygotować jeźdźców na koniach, zaprosić odpowiednich gości, urządzić przyjęcie w gospodzie Sdzuja, zamówić sześć dwukonnych bryczek. Przy przejmowaniu parafii obecni byli: ks. dziekan Teodor Myśliwiec, proboszcz parafii św. Krzyża w Opolu, ze strony gminy politycznej wójt Smolarczyk, z ramienia Rady Parafialnej nauczyciel Vogler i rolnik Paweł Bias, jako przedstawiciele ludności nauczyciel Wierzba oraz właściciel gospody Eibisch. Ks. administrator zamieszkał na razie w domu sióstr Schwierz (w późniejszym klasztorze). Wynagrodzenie jego wynosiło 1 900 marek rocznie. W ten sposób parafia rozpoczęła swoje istnienie i działanie.

 

                                                                                                                 Joachim Sosnowski